Een andere remedie uit het bonte boeket van pseudo-medische remedies en methoden zijn de "Bach bloesemremedies". Ze hebben - om te beginnen - met bloesems op stromen niets doen. Ze ontlenen hun naam aan hun uitvinder.
De uitvinder
Edward Bach (1886 tot 1936) was een arts uit Birmingham, Engeland, die met het idee kwam dat de oorsprong van ziekten ofwel in mentale oorzaken ofwel in de darmen te vinden is. Nog een voorbeeld van de claim om een eenvoudige oplossing te bieden voor een complex probleem - wat naar alle waarschijnlijkheid een dwaling is.
Na zijn klinische tijd en een vestiging als privé-arts werd hij een soort "privé-geleerde" die zich bezighield met observaties van de natuur en kruidengeneeskunde. Het was ook in deze tijd dat hij tot zijn opvatting kwam dat ziekten slechts de uitdrukking waren van een conflict tussen ziel en geest. In 1936, nog geen vijftig jaar oud, stierf Bach aan hartfalen.
Het concept
Bach liet zich in zijn concept alleen leiden door zijn persoonlijke intuïtie. Het eenvoudige basisidee was om verschillende vormen van mentale ongesteldheid toe te wijzen aan een van zijn plantenessences. Hij definieerde de toestanden van "geestelijk onbehagen" volgens zijn eigen ideeën, maar met verwijzing naar de psychologie van C.G. Jung. De toewijzing van zijn essences aan deze toestanden van de ziel was ook niet gebaseerd op experiment of observatie, maar uitsluitend op Bachs persoonlijke intuïtie. Deze plantenessences werden verondersteld een "harmoniserend" effect te hebben tussen de "vibraties van de patiënt" en het "kosmische energieveld". Dit is vandaag de dag nog steeds de "doctrine" die wordt voorgestaan door de voorstanders van Bach bloesemtherapie, maar is waarschijnlijk zo bekend bij heel weinig consumenten. Het is het vermelden waard dat Bach verklaarde dat zijn intuïtie bij het ontwikkelen van de methode van "goddelijke oorsprong" was.
Er moet worden gesteld dat Bachs concept op zijn minst gedeeltelijk moet worden toegewezen aan esoterie, dat wil zeggen occulte (verborgen) "geheime kennis". Het doet onbewezen en onbewijsbare (niet-falsifieerbare) beweringen die uitsluitend berusten op het gezag van zijn stichter. De homeopathie van Hahnemann was bijvoorbeeld veel meer natuurwetenschap in zijn tijd (in de overgang van de 18e naar de 19e eeuw) dan het concept van Bach was tijdens zijn leven in de 20e eeuw.
De productie
Aanvankelijk beperkte Bach de extractie van zijn essences tot de dauw die bij zonsopgang op de bloemen van zijn favoriete planten te vinden was. De ochtendzon die door de dauw en bloesem scheen, werd verondersteld het water te verrijken met de "vibraties" van de plant. Maar de vraag werd zo groot dat de dauwdruppels alleen al snel niet meer voldoende waren. Bach zocht naar een oplossing en ontwikkelde alternatieve methoden:
Bij de "zonmethode" worden vers geplukte bloemen in water gedrenkt en drie tot vier uur blootgesteld aan de felle zon. Bach wilde er echter voor zorgen dat de planten voor negen uur 's ochtends op een zonnige en onbewolkte dag en op specifieke locaties werden verzameld. Dit detail onthult ook de occulte invloed. In het geval van houtachtige planten of winterbloeiende planten had hij er verder geen moeite mee om ze gewoon te koken. Volgens Bach waren deze methoden, die niet erg subtiel zijn in vergelijking met het verzamelen van dauwdruppels, ook bedoeld om de "vibraties" van de planten als helende energie over te brengen op het water.
Daarna wordt het op deze manier verkregen water 1:1 vermengd met 40%igem alcohol "om te bewaren". Dit is nu de "moedertinctuur", die opnieuw moet worden verdund met alcohol in een verhouding van 1:240 om de "effectieve" essences te produceren die te koop zijn. De eindgebruiker moet de essence weer verdunnen in water om het in te nemen.
De toepassing
Het assortiment Bach bloesemremedies bestond uit 37 "bloesemessences", plus een speciale essence gemaakt van rotsbronwater, en een combinatie van vijf essences die algemeen bekend werd als Nr. 38 onder de naam "Rescue Drops".
Ondertussen worden niet alleen de typische "voorraadflesjes", kleine glazen flesjes met 10 ml inhoud, verkocht, maar zijn er ook zalfjes, snoepjes, kauwgom, bolletjes, theeën, sprays en nog veel meer. Er wordt specifiek geadverteerd met producten voor kinderen, er zijn ook Bachbloemen voor dieren, het assortiment speciaal voor paarden is vrij breed.
Het is niet verwonderlijk dat het achterhalen van de "juiste" essence niet doorslaggevender is dan het "genezingsconcept". Je kunt gebruik maken van een Bach-bloesemconsulent of een alternatieve behandelaar die Bach-bloesemtherapie aanbiedt. Maar je kunt ook intuïtief kiezen, bijvoorbeeld door planten te gebruiken die je lekker vindt, of gebruik maken van gidsen waarin je vaak instructies kunt vinden over hoe je de juiste essence kunt "vinden". Apotheken bieden "advies" - met welk doel en op welke basis valt nog te bezien (fabrikanten bieden "bijscholing" over Bachbloemen voor apotheekmedewerkers).
De effectiviteit van Bach bloesemremedies
Na Bachs dood in 1936 raakte zijn leer bijna volledig in de vergetelheid. Pas door de esoterische golf uit de jaren 1970 ("neo-mystiek"), die ook de homeopathie nieuw leven inblies, werd ze weer bekend. Het is niet verwonderlijk dat er tegenwoordig ook "fantasieproducten" worden aangeboden buiten de canon van Bachs 38 oorspronkelijke remedies, waarbij het blijkbaar alleen aan de vindingrijkheid van fabrikanten wordt overgelaten om het Bachiaanse universum naar believen uit te breiden. Enige tijd geleden trok een essence die gebruikt zou worden bij kindermisbruik de aandacht. Na hevige protesten werd deze essence van de markt gehaald - maar niet uit inzicht in de onzin van het concept van de Bach bloesemremedies, maar eerder omdat de indicatie als niet sociaal adequaat en ongepast werd ervaren.
De remedies van Bach hebben hooguit enkele aspecten van magisch denken gemeen met homeopathie ("spirituele levenskracht", "vibraties", "harmonisatie"). Ze worden er echter vaak mee verward of gelijkgesteld en beschouwd als "bijzonder natuurlijk" of "puur plantaardig". Wat natuurlijk een vals etiket is.
Er zijn ook klinische studies uitgevoerd naar de werkzaamheid van de Bach bloemen, maar geen enkele kon een aantoonbaar effect aantonen.
Het bijzondere van Bachs methode ligt in de fundamentele focus op mentale, d.w.z. psychologische, problemen, waarbij vaak over het hoofd wordt gezien dat volgens Bach de eliminatie ervan slechts een stap zou moeten zijn in de richting van genezing van een manifeste ziekte. Het is zeer problematisch dat ineffectieve remedies worden gebruikt voor aandoeningen als angst, eenzaamheid, paniekaanvallen, examenzenuwen, trauma, depressie, levensmoeheid en mogelijk doodsgedachten (allemaal aangegeven toepassingsgebieden) en dat specialistische psychologische of psychiatrische therapie zo wordt uitgesteld of mogelijk wordt voorkomen. Daarnaast is het idee dat het voldoende is om "een paar bloemen" te nemen tegen psychische klachten niets minder dan minachting en minachting voor psychische aandoeningen en degenen die erdoor getroffen worden.
Bachs methode is een mengeling van occult-esoterische ideeën, een simplistisch concept van de "ene oorzaak", marginale psychologische ideeën (C.G. Jung) en een geneesmiddelentherapie zonder enige experimentele of logisch begrijpelijke basis. Het effect van zijn essences is nooit bewezen en is ook niet aannemelijk, d.w.z. het kan zelfs niet verwacht worden.
Meer over Bach kun je ook vinden op de Encyclopediepagina van de "Homöopedia" van het Informatienetwerk Homoeopathie.